परिचय:
Bipolar Disorder:मानसिक आजाराबाबतीत अनेकजण जागरुक झाले आहेत. मानसिक आजार फक्त डिप्रेशन नव्हे तर त्याचे देखील अनेक प्रकार आहेत. त्यापैकीच एक म्हणजे बायपोलर डिसऑर्डर. सर्वत्र ३० मार्च रोजी ‘जागतिक बायपोलर दिन’ म्हणून साजरा केला जातो. आंतराष्ट्रीय सोसायटी फॉर बायपोलर, आंतराष्ट्रीय बायपोलर फाउंडेशन आणि आशिया बायपोलर फाउंडेशनच्या वतीने जनजागृतीसाठी या दिवसानिमित्त विविध कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते.
बायपोलर डिसऑर्डर, हा भावनांचा विकार आहे. प्रसंगानुरूप दु:खी किंवा आनंदी होणे स्वाभाविक असते. मात्र, बायपोलर डिसऑर्डरमध्ये रुग्ण क्षणात अतिउत्साही तर अचानक निराश बनतो. जगातले २.८ टक्के नागरिक याने ग्रस्त आहेत. ‘लॅन्सेट’ या वैद्यकीय नियतकालिक यांच्या मते, भारतात हे प्रमाण ६.७ टक्के असण्याची शक्यता आहे. (World Bipolar Day 2023)
बायपोलर डिसऑर्डर समजून घेणे: लक्षणे, कारणे आणि उपचार
बायपोलर डिसऑर्डरचे अनावरण:
द्विध्रुवीय डिसऑर्डरचे स्तर उलगडून दाखवा, मूड, ऊर्जा आणि क्रियाकलाप पातळींमध्ये अत्यंत बदलांनी वैशिष्ट्यीकृत स्थिती. द्विध्रुवीय विकार असलेल्या व्यक्तींना अनुभवता येणार्‍या उन्माद आणि नैराश्याचे वेगळे टप्पे एक्सप्लोर करा आणि या भागांचा त्यांच्या दैनंदिन जीवनावर काय परिणाम होऊ शकतो हे समजून घ्या.
लक्षणे आणि निदान:
द्विध्रुवीय डिसऑर्डरची चिन्हे आणि लक्षणे ओळखण्यास शिका, जी व्यक्तीपरत्वे बदलू शकते. मॅनिक एपिसोड (अत्याधिक ऊर्जा, आवेग) आणि नैराश्यपूर्ण भाग (सतत दुःख, स्वारस्य कमी होणे) यासारखे सामान्य निर्देशक शोधा. निदान प्रक्रिया आणि हेल्थकेअर प्रोफेशनल बायपोलर डिसऑर्डरचे मूल्यांकन आणि ओळख कसे करतात याबद्दल अंतर्दृष्टी मिळवा.
कारणे आणि ट्रिगर:
बायपोलर डिसऑर्डरची संभाव्य कारणे आणि योगदान देणारे घटक एक्सप्लोर करा. नेमके कारण अस्पष्ट असले तरी, अनुवांशिक पूर्वस्थिती, मेंदूचे रसायनशास्त्र असंतुलन आणि पर्यावरणीय घटक त्याच्या विकासात भूमिका बजावू शकतात. हे समजून घ्या की विविध ट्रिगर्स, जसे की तणाव, झोपेचा त्रास किंवा पदार्थांचा गैरवापर, द्विध्रुवीय भाग वाढवू शकतात.
उपचार आणि व्यवस्थापन:
बायपोलर डिसऑर्डरसाठी उपलब्ध उपचार पर्याय शोधा. औषधोपचार आणि मानसोपचारापासून ते जीवनशैलीच्या समायोजनापर्यंत, एक व्यापक दृष्टीकोन व्यक्तींना त्यांची लक्षणे प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यात मदत करू शकते. समर्थन नेटवर्क तयार करणे, स्वत: ची काळजी घेण्याच्या धोरणांची अंमलबजावणी करणे आणि दीर्घकालीन स्थिरतेसाठी उपचार योजनेचे पालन करण्याचे महत्त्व एक्सप्लोर करा.
उपचार न केल्यास काय होईल?
उपचार न केल्यास, द्विध्रुवीय विकार एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनावर आणि एकूणच आरोग्यावर गंभीर परिणाम करू शकतात. योग्य उपचार आणि समर्थनाशिवाय, स्थिती त्यांच्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक जीवनाच्या विविध पैलूंवर लक्षणीय परिणाम करू शकते. उपचार न केलेल्या बायपोलर डिसऑर्डरचे काही संभाव्य परिणाम येथे आहेत:
काही मुख्य लक्षणे:
हायपर अ‍ॅक्टिव्ह होणे किंवा अधिक प्रमाणामध्ये शारीरिक ऊर्जा खर्च होणे.
विनाकारण चिडचिड करणे.
अतिआत्मविश्वास वाढत जाणे. सतत आनंदी राहणे.
खूप जास्त वेळ बोलणे किंवा काहीच न बोलणे.
सतत अस्वस्थ वाटणे.
निर्णय घेताना घाबरणे.
वजन वाढणे किंवा वेगाने कमी होणे.
भूक न लागणे, जेवणाच्या वेळा न पाळणे.
निष्कर्ष:
बायपोलर डिसऑर्डर ही एक आव्हानात्मक स्थिती आहे ज्यासाठी काळजीपूर्वक व्यवस्थापन आणि समज आवश्यक आहे. त्याची लक्षणे, कारणे आणि उपचार पर्यायांबद्दल अंतर्दृष्टी प्राप्त करून, द्विध्रुवीय विकार असलेल्या व्यक्ती आणि त्यांचे प्रियजन या स्थितीतील गुंतागुंत अधिक आत्मविश्वासाने नेव्हिगेट करू शकतात. लक्षात ठेवा, व्यावसायिक मदत घेणे महत्त्वाचे आहे आणि योग्य समर्थन आणि उपचारांसह, द्विध्रुवीय विकार असलेल्या व्यक्ती परिपूर्ण जीवन जगू शकतात आणि त्यांच्या मानसिक आरोग्याच्या प्रवासात स्थिरता प्राप्त करू शकतात.
