Employee Rights:भारतातील रोजगार कायदे आणि नियमांच्या विविध परिदृश्यांमध्ये, प्रत्येक नागरिकाला काही मूलभूत अधिकार आहेत. हे अधिकार सर्व कर्मचार्‍यांसाठी विस्तारित आहेत, योग्य वागणूक आणि अनुकूल कामकाजाची परिस्थिती सुनिश्चित करतात. मूलभूत अधिकारांपासून ते विशेष तरतुदींपर्यंत, भारतीय रोजगार लँडस्केप विविध क्षेत्रे आणि नोकरी प्रोफाइलची पूर्तता करते.
1.रोजगार करार
कोणत्याही रोजगार संबंधाचा पाया हा रोजगार करार असतो. हा लिखित दस्तऐवज रोजगाराच्या अटी आणि शर्तींची रूपरेषा देतो, ज्यामध्ये नियोक्ता आणि कर्मचारी दोन्ही अधिकार समाविष्ट आहेत. काम सुरू करण्यापूर्वी, कर्मचाऱ्याला रोजगार कराराची स्वाक्षरी केलेली प्रत प्राप्त करण्याचा अधिकार आहे. हा दस्तऐवज एक संरक्षण म्हणून काम करतो, कर्मचार्‍यांना त्यांच्या कार्यकाळात उद्भवू शकणाऱ्या कोणत्याही विसंगतींचे निराकरण करण्यास सक्षम करते.
2.हक्क सोडा
काम-जीवन समतोल राखण्यासाठी रजेचे हक्क महत्त्वाचे आहेत. भारतीय कर्मचाऱ्यांना विविध प्रकारच्या रजेचा प्रवेश आहे:
Employee Rights:प्रासंगिक रजा
अनौपचारिक रजा कर्मचाऱ्यांना वैयक्तिक किंवा कौटुंबिक कारणास्तव अनियोजित वेळ काढण्याची लवचिकता प्रदान करते.
पगारी रजा
सशुल्क रजा कर्मचार्‍यांना आर्थिक नुकसान न होता, मासिक, त्रैमासिक किंवा वार्षिक असो, वेळ काढण्याची संधी देते.
वैद्यकीय रजा
आजारी रजा कर्मचार्‍यांना आजारपणामुळे वेळ काढू देते, दीर्घ कालावधीसाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्र आवश्यक असते.
इतर पाने
कर्मचारी नियोक्त्याच्या मान्यतेच्या अधीन राहून विशिष्ट परिस्थितींसाठी बिनपगारी रजा देखील घेऊ शकतात.हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की कंपनीच्या एचआर धोरणानुसार, वाढीव आजारी रजेसाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्राची आवश्यकता असू शकते.(Employee Rights)
3.वेळेवर पगार देयके
वेळेवर पगार मिळण्याचा अधिकार हा रोजगाराचा पाया आहे. TDS आणि PF सारख्या कपातीनंतर, नियोक्त्यांनी कर्मचाऱ्यांना त्यांचे योग्य पगार वेळेवर मिळतील याची खात्री करणे आवश्यक आहे. विलंबित किंवा रोखलेल्या पेमेंटच्या बाबतीत, कर्मचार्‍यांना कायदेशीर मदत घेण्याचा पर्याय आहे.
4.मातृत्व लाभ
महिला कर्मचाऱ्यांना गरोदरपणात २६ आठवडे प्रसूती रजेचा हक्क आहे. गर्भपात, अकाली जन्म किंवा वैद्यकीय गुंतागुंत यासारख्या परिस्थितींना कव्हर करण्यासाठी ही रजा बाळंतपणापूर्वी आणि नंतर घेतली जाऊ शकते. प्रगतीशील कंपन्या पुरुष कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या नवजात बालकांना आणि जोडीदाराला आधार देण्यासाठी पितृत्व रजा देऊ शकतात.
5.उपदान
पेमेंट ऑफ ग्रॅच्युइटी कायदा, 1972, हे सुनिश्चित करतो की कर्मचारी किमान पाच वर्षे सतत सेवा पूर्ण केल्यानंतर ग्रॅच्युइटीसाठी पात्र आहेत. हा लाभ निवृत्ती, राजीनामा किंवा कर्मचाऱ्याच्या निधनानंतर लागू होतो. नियोक्ते एकरकमी किंवा मासिक पेन्शनद्वारे ग्रॅच्युइटी ऑफर करणे निवडू शकतात.
6.भविष्य निर्वाह निधी
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) हा कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी आणि 1952 च्या विविध तरतुदी कायद्यांतर्गत कर्मचाऱ्यांना दिला जाणारा महत्त्वपूर्ण सेवानिवृत्ती लाभ आहे. नियोक्ते कर्मचार्‍यांच्या पगाराचा एक भाग त्यांच्या EPF खात्यात देतात. कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) द्वारे व्यवस्थापित केलेला हा निधी कर्मचाऱ्यांच्या निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षितता सुनिश्चित करतो.
