Maharashtra milk crisis:अकोलेतील लवचिक दूध उत्पादकांच्या नेतृत्वाखाली दुग्ध व्यवसाय करणार्‍या समुदायाने एक जबरदस्त चळवळ उभी केली आहे. मुख्यत्वे कोल्हार-घोटी राज्य महामार्गालगत असलेल्या दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांनी गुरुवारी रस्ता रोको आंदोलन करून वाहनांचा प्रवाह विस्कळीत करून व्यापक लक्ष वेधून घेतले. या आंदोलनाचे उद्दिष्ट डेअरी उद्योगाला भेडसावणाऱ्या गंभीर समस्या, विशेषत: दुधाचे अन्यायकारक दर आणि गुरांच्या चाऱ्यासाठी जादा दर याकडे लक्ष वेधण्यासाठी होते.
आंदोलक शेतकऱ्यांनी मांडलेल्या प्राथमिक मागण्यांमध्ये दुधाचा रास्त दर ₹34 प्रतिलिटर निश्चित करणे, पशुखाद्याच्या किमतीत 25% कपात करणे, पशुखाद्यावरील जीएसटी हटवणे आणि सर्वसमावेशक ऑडिट सुरू करणे या होत्या. सरकारी आणि खाजगी दोन्ही डेअरी संघटना. याव्यतिरिक्त, दुग्ध व्यवसाय करणाऱ्या समुदायाला भेडसावणारी आर्थिक दरी भरून काढण्यासाठी शेतकऱ्यांनी तीन महिन्यांच्या कालावधीत दुधाच्या भिन्न किंमतींची त्वरीत अंमलबजावणी करण्याचे आवाहन केले.
आंदोलनाची तीव्रता वाढतच गेल्याने परिसरातील शेतकऱ्यांनी तहसील कार्यालयाबाहेर उपोषण करून आपला मुद्दा पुढच्या पातळीवर नेला.(Dairy Industry) या धोरणात्मक निर्णयाने दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांना भेडसावणाऱ्या गंभीर आर्थिक परिस्थितीकडेच लक्ष वेधले नाही तर त्यांच्या दुर्दशेबद्दल सरकारच्या उदासीनतेवरही प्रकाश टाकला.
Maharashtra milk crisis:दुग्धशाळेच्या किंमतीमध्ये असमानता
या आंदोलनाचे पडसाद आजूबाजूच्या जिल्ह्यांमध्ये उमटत आहेत. सांगली आणि कोल्हापुरात, दुग्ध उत्पादकांना त्यांच्या दुधासाठी प्रति लिटर ₹ 33, तर सातारा आणि पुण्यातील शेतकऱ्यांना ₹ 31 प्रति लिटर दराने भरपाई दिली जाते. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, सोलापूर जिल्ह्यात शेतकर्‍यांना प्रतिलिटर 26 रुपये इतका मोबदला दिला जात आहे.
दुधाच्या किंमतीतील प्रचलित असमानता, वरील दृश्यातून स्पष्ट होते, धोरणात्मक हस्तक्षेपांची तातडीची गरज अधोरेखित करते. सोलापुरातील दुग्ध उत्पादक शेतकरी ₹ 34 प्रति लिटर दराने झगडत असताना, उर्वरित महाराष्ट्र सर्वव्यापी आर्थिक अन्यायाबद्दल आनंदाने अनभिज्ञ आहे.
सरकारची कोंडी
या आंदोलनाला जसजसा वेग आला, तसतसे राज्य सरकार एका चौरस्त्यावर उभे आहे. दुग्धव्यवसाय करणार्‍या समुदायाच्या सततच्या मागण्या कृषी संकटाच्या मोठ्या कथेशी प्रतिध्वनी करतात. या चिंतेकडे दुर्लक्ष केल्यास सरकारच्या विश्वासार्हतेला कधीही भरून न येणारे नुकसान होऊ शकते.
या कृषी उलथापालथीच्या पार्श्वभूमीवर, सोलापूर हे डेअरी सक्रियतेचे केंद्र म्हणून उदयास आले आहे. दुग्ध व्यवसाय करणार्‍या समुदायाच्या लवचिकतेने केवळ शेतकर्‍यांच्या दुर्दशेवर प्रकाश टाकला नाही तर राज्याच्या दुग्ध धोरणांमध्ये संभाव्य फेरबदलाचा मार्गही मोकळा केला आहे.
