जागतिक लोकसंख्या दिवसाचा इतिहास
जागतिक लोकसंख्या दिवस | नक्कीच, तुम्हाला माहित असेल की सध्या पृथ्वीवर सात अब्जाहून अधिक लोक आहेत, परंतु याचा अर्थ काय आहे याचा विचार करणे तुम्ही किती वेळा थांबवता? 1987 मध्ये फाइव्ह बिलियन डे, ज्या तारखेला जगाची लोकसंख्या अंदाजे पाच अब्ज लोकांपर्यंत पोहोचली ती तारीख ओळखण्यासाठी होती, जी त्या वर्षाच्या 11 जुलै रोजी (म्हणूनच जागतिक लोकसंख्या दिनाची वार्षिक तारीख) झाली होती. आणि तेव्हापासून लोकसंख्या किती वाढली ते पहा! लोकसंख्येच्या समस्यांमध्ये कुटुंब नियोजन, लिंग समानता आणि पर्यावरणीय परिणामांपासून मानवी हक्कांच्या समस्यांपर्यंत अनेक प्रदेशांचा समावेश होतो.
जागतिक लोकसंख्या दिवसाची स्थापना 1989 मध्ये संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम – UNDP च्या गव्हर्निंग कौन्सिलने केली. या सुट्टीची प्रेरणा 11 जुलै 1987 रोजी ‘पाच अब्ज दिवस’ साजरी करण्यामागील लोकांची आवड होती. ही मूळ तारीख ‘जागतिक लोकसंख्या दिवस’ म्हणून निश्चित करण्याचा निर्णय संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने घेतला आणि ठराव 45/ 216 ने डिसेंबर 1990 मध्ये हे अधिकृत केले.
जागतिक लोकसंख्या दिवस वाढत्या जागतिक लोकसंख्येसह येणाऱ्या वाढत्या समस्यांवर प्रकाश टाकतो. जादा लोकसंख्या ही एक निर्णायक समस्या आहे, विशेषत: जागतिक संसाधने अनिश्चित दराने कमी होत आहेत. वाढत्या लोकसंख्येचा विकास आणि निसर्गावर होणाऱ्या परिणामांबद्दल जागरूकतेवर भर दिला जातो. वाढत्या लोकसंख्येमुळे गर्भधारणेदरम्यान आणि बाळंतपणादरम्यान महिलांना भेडसावणाऱ्या आरोग्य समस्यांवरही प्रकाश पडतो, ज्यामुळे कुटुंब नियोजन, लैंगिक समानता आणि माता आरोग्याची गरज पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाची बनते.
लोकसंख्येचा मुद्दा देखील समाजावर ताण आणत आहे: लैंगिक असमानता आणि मानवी हक्कांच्या क्षेत्रात, विशेषत: विकसनशील देशांमध्ये जघन्य गुन्हे नेहमीपेक्षा जास्त होत आहेत. नेतृत्व आधीच आपल्या नागरिकांची काळजी घेण्याचे काम करत आहे आणि जसजसे अधिक लोक जगात येत आहेत तसतसे मानवी तस्करी आणि बालमजुरी यासारखे उल्लंघन सामान्य होत आहेत.
दरवर्षी 11 जुलै रोजी जागतिक लोकसंख्या दिवस लोकसंख्या वाढीशी संबंधित चिंतेबद्दल जनजागृती वाढवण्यासाठी साजरा केला जातो. हे लक्षात येते की संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रमाने 1989 मध्ये जागतिक लोकसंख्या दिवस तयार केला, जेव्हा पृथ्वीवर 5 अब्ज लोक होते. लोकसंख्या नियंत्रण उपायांबद्दल जागरूकता वाढवणे हा त्याचा उद्देश आहे. युनायटेड नेशन्स पॉप्युलेशन फंडानुसार २०२२ मध्ये जगाची लोकसंख्या ८ अब्ज होईल.
जागतिक लोकसंख्या दिवस 2022 साठी थीम
“8 अब्जांचे जग: सर्वांसाठी एक लवचिक भविष्याकडे – संधींचा उपयोग आणि सर्वांसाठी हक्क आणि निवडी सुनिश्चित करणे” हा या वर्षाचा विषय आहे. आज पृथ्वीवर 8 अब्ज लोक असले तरी, थीम दर्शविल्याप्रमाणे त्यांच्यापैकी प्रत्येकाला समान अधिकार आणि संधी मिळत नाहीत.
जागतिक लोकसंख्या दिनाचा इतिहास
युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्राम (UNDP) च्या गव्हर्निंग कौन्सिलने 1989 मध्ये जागतिक लोकसंख्या दिवसाची स्थापना केली. 11 जुलै 1987 रोजी “पाच अब्ज दिवस” पाळण्यात वाढलेली आवड, या सुट्टीसाठी प्रेरणा म्हणून काम केले कारण त्या दिवशी लोकसंख्या 5 अब्ज पार केली. . हा दिवस मूळत: 11 जुलै 1990 रोजी 90 पेक्षा जास्त देशांमध्ये साजरा करण्यात आला.
परंपरा
हा कार्यक्रम जगभरातील विविध देशांमध्ये सेमिनार आणि सार्वजनिक चर्चा आयोजित करून साजरा केला जातो, मग ते आभासी असो किंवा परिषदांमध्ये. शैक्षणिक सत्रे आणि कार्यशाळा देखील संस्थांद्वारे आयोजित केल्या जातात. घोषणा आणि बॅनर वितरित केले जातात आणि लोक सोशल मीडियावर याबद्दल पोस्ट करतात.
संख्यांनुसार
7.8 अब्ज – जगाची सध्याची लोकसंख्या.
1,442,857,138 – जगातील सर्वात जास्त लोकसंख्या दर – चीन.
1,388,712,570 – जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा लोकसंख्या दर – भारत.
5 दशलक्ष – 8000 B.C मध्ये शेतीच्या सुरुवातीच्या काळात जगाची अंदाजे लोकसंख्या.
1800 – ज्या वर्षी जगाची लोकसंख्या एक अब्ज झाली.
200 – लोकसंख्या पुन्हा दुप्पट होण्यासाठी अंदाजे किती वर्षे लागतील.
2057 – संयुक्त राष्ट्रांनी जगाची लोकसंख्या 10 अब्जांपर्यंत पोचण्याचा अंदाज लावला.
31% – जगातील लोकसंख्येची टक्केवारी ख्रिश्चन आहेत.
23% – जगातील लोकसंख्येची टक्केवारी मुस्लिम आहेत.
90 अब्ज टन – दरवर्षी पृथ्वीवरून काढलेल्या संसाधनांची संख्या.
