Busy Parents’ Choice:लहान मुलांसाठी दूरदर्शनकडे आकर्षित होणे स्वाभाविक आहे कारण ते ज्वलंत आणि मनमोहक दृश्ये सादर करते. तथापि, पालकांनी आपल्या मुलांना दूरदर्शन पाहण्याची परवानगी देण्यापूर्वी संभाव्य तोटे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. अमेरिकन ऍकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्स (AAP) 18 महिन्यांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांसाठी टीव्हीसह स्क्रीन टाइमची शिफारस करत नाही. ही शिफारस मॉनिटर्स, स्मार्टफोन्स आणि टॅब्लेट सारख्या इतर डिव्हाइसेसपर्यंत विस्तारित आहे.
लहान मुलांसाठी आणि प्रीस्कूलरसह मोठ्या मुलांसाठी, मर्यादित स्क्रीन वेळ योग्यरित्या वापरल्यास स्वीकार्य असू शकते. 18 महिने ते 24 महिन्यांपर्यंत, मुले दररोज काही मिनिटे स्मार्टफोन किंवा टॅब्लेटवर शैक्षणिक अॅप्समध्ये व्यस्त राहू शकतात. दोन वर्षांपेक्षा जास्त वयाची मुले उच्च-गुणवत्तेच्या शैक्षणिक अॅप्सवर दररोज एका तासापेक्षा जास्त वेळ घालवू शकतात. तथापि, पालकांनी त्यांच्या मुलांनी ज्या सामग्रीचा सामना केला आहे त्यावर देखरेख करणे आणि त्यांचे निरीक्षण करणे आवश्यक आहे, याची खात्री करून ते वयानुसार आणि शैक्षणिक आहे.
टेलिव्हिजन पाहणे लहान मुलांसाठी आणि लहान मुलांसाठी महत्त्वपूर्ण फायदे प्रदान करत नाही कारण ते स्क्रीनवर प्रदर्शित केलेल्या प्रतिमा समजून घेण्यासाठी खूप लहान आहेत. चमकदार आणि रंगीबेरंगी व्हिज्युअल त्यांचे लक्ष वेधून घेऊ शकतात, परंतु ते सामग्रीचे वास्तविक-जगातील परिणाम समजू शकत नाहीत. उदाहरणार्थ, एखादे मूल एखाद्या खेळणीसाठी टेलिव्हिजनवर जाहिरात पाहू शकते आणि त्याला त्याची इच्छा असू शकते, परंतु त्यांना जाहिरातीचा उद्देश किंवा संदर्भ पूर्णपणे समजत नाही. योग्य समज आणि विकास वाढवण्यासाठी पालकांनी वास्तविक जगाशी मार्गदर्शन केलेले अनुभव आणि परस्परसंवाद प्रदान करणे महत्वाचे आहे.
Busy Parents’ Choice:मुलांवर टीव्ही पाहण्याचे वाईट परिणाम जाणून घेण्यासाठी येथे काही माहिती आहे:
भाषा विकास:
टेलीव्हिजनसह जास्त स्क्रीन वेळ, लहान मुलांमध्ये भाषेच्या विकासास अडथळा आणू शकतो. मुलांसाठी भाषा कौशल्ये शिकण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे संवादात्मक आणि वास्तविक जीवनातील अनुभव, जसे की पालक आणि काळजीवाहू यांच्याशी संभाषण आणि खेळण्याचा वेळ.
संज्ञानात्मक विकास:
लहान मुलांमधील संज्ञानात्मक विकासासाठी सक्रिय खेळ आणि हाताशी संबंधित क्रियाकलाप महत्त्वपूर्ण आहेत. अत्याधिक दूरदर्शन पाहण्यामुळे मुलांसाठी कल्पनारम्य खेळ, समस्या सोडवणे आणि गंभीर विचार करण्याच्या संधी मर्यादित होतात, जे त्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी आवश्यक आहेत.
शारिरीक क्रियाकलाप:
टेलिव्हिजन पाहण्यामुळे अनेकदा बैठी जीवनशैली होते, ज्यामुळे लठ्ठपणासारख्या आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात. मुलांनी त्यांच्या शारीरिक आरोग्यासाठी शारीरिक क्रियाकलाप आणि मैदानी खेळात गुंतणे महत्वाचे आहे.
पालकांचा सहभाग:
मुलाच्या विकासात पालकांची भूमिका महत्त्वाची असते. मुलांसोबत दर्जेदार वेळ घालवणे, पुस्तके वाचणे, सर्जनशील क्रियाकलापांमध्ये गुंतणे आणि एकत्रितपणे जग एक्सप्लोर करणे हे निष्क्रिय दूरदर्शन पाहण्यापेक्षा त्यांच्या एकूण वाढीसाठी अधिक फायदेशीर आहे.
लठ्ठपणाचा धोका वाढतो:
अत्याधिक टीव्ही पाहण्याने प्रेरित बैठी वागणूक बैठी जीवनशैलीला कारणीभूत ठरते, ज्यामुळे मुलांमध्ये लठ्ठपणा आणि संबंधित आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. दीर्घकाळ बसून राहणे आणि कमी झालेली शारीरिक हालचाल तसेच अस्वास्थ्यकर खाद्यपदार्थांचा प्रचार करणार्‍या जाहिरातींचा संपर्क मुलांच्या आहाराच्या सवयींवर लक्षणीय परिणाम करू शकतो. व्यायामाचा अभाव आणि खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयींमुळे वजन वाढणे, लठ्ठपणा आणि नंतरच्या आयुष्यात दीर्घकालीन आजारांचा धोका वाढू शकतो.
विकृत समाजीकरण कौशल्ये:
अत्याधिक टीव्ही पाहण्याचा आणखी एक प्रतिकूल परिणाम म्हणजे मुलांमधील सामाजिकीकरण कौशल्याची संभाव्य विकृती. पडद्यासमोर जास्त वेळ घालवण्यामुळे समोरासमोरील परस्परसंवाद मर्यादित होऊ शकतात, ज्यामुळे आवश्यक सामाजिक कौशल्यांच्या विकासात अडथळा येतो. जी मुले टीव्ही पाहण्यात जास्त वेळ घालवतात त्यांना परिणामकारक संप्रेषण, सहानुभूती आणि त्यांच्या समवयस्कांशी अर्थपूर्ण संबंध निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करावा लागतो.
झोपेचा त्रास:
संशोधनात असे दिसून आले आहे की दूरदर्शनच्या जास्त प्रदर्शनामुळे मुलांच्या झोपेची पद्धत विस्कळीत होऊ शकते. स्क्रीनद्वारे उत्सर्जित होणारा निळा प्रकाश झोपेचे नियमन करणारा हार्मोन मेलाटोनिनचे उत्पादन रोखतो. यामुळे झोप लागणे, कमी झोपेचा कालावधी आणि झोपेची गुणवत्ता खराब होऊ शकते. अपुऱ्या झोपेमुळे मुलाच्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावरच परिणाम होत नाही तर त्यांच्या संज्ञानात्मक क्षमतेवर आणि एकूण कार्यक्षमतेवरही परिणाम होतो.
नकारात्मक वर्तणूक प्रभाव:
टीव्ही पाहताना मुलांना ज्या सामग्रीचा सामना करावा लागतो तो त्यांच्या वर्तनाला आकार देण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. अभ्यासांनी असे सूचित केले आहे की टेलिव्हिजनवरील हिंसक किंवा अयोग्य सामग्रीच्या अत्यधिक प्रदर्शनामुळे मुलांमध्ये आक्रमकता, हिंसेबद्दल असंवेदनशीलता आणि असामाजिक वर्तन वाढू शकते. पालक आणि पालकांनी त्यांची मुले पाहत असलेल्या कार्यक्रमांचे निरीक्षण करणे आणि त्यांच्या मूल्यांशी आणि शैक्षणिक वाढीशी सुसंगत असलेल्या सकारात्मक सामग्रीचा प्रचार करणे महत्वाचे आहे.
सारांश:
मुलांच्या विकासावर टीव्ही पाहण्याचे नकारात्मक परिणाम दुर्लक्षित केले जाऊ शकत नाहीत. जास्त स्क्रीन वेळ संज्ञानात्मक विकासात अडथळा आणू शकतो, शैक्षणिक कार्यक्षमतेत अडथळा आणू शकतो, लठ्ठपणाला हातभार लावू शकतो, समाजीकरण कौशल्ये विकृत करू शकतो, झोपेच्या पद्धतींमध्ये व्यत्यय आणू शकतो, नकारात्मक वर्तनांवर प्रभाव टाकू शकतो, शारीरिक खेळ मर्यादित करू शकतो आणि अस्वस्थ सवयींना प्रोत्साहन देऊ शकतो.
