Affordable Edible Oil:अलीकडच्या काळात खाद्यतेलासह जीवनावश्यक वस्तूंच्या गगनाला भिडलेल्या किमती सर्वसामान्यांसाठी चिंतेचे कारण बनल्या आहेत. पेट्रोल, डिझेल आणि घरगुती गॅस सिलिंडरच्या वाढत्या किमतीचा प्रत्येकाच्या दैनंदिन जीवनावर मोठा परिणाम झाला आहे. मात्र, क्षितिजावर आशेची किरण दिसू लागली आहे. वाढत्या किमतींचा बोजा कमी करण्यासाठी आणि त्रस्त जनतेला दिलासा देण्यासाठी केंद्र सरकारने वेगाने पावले उचलली आहेत. असाच एक उपाय म्हणजे खाद्यतेलावरील मूलभूत आयात शुल्कात कपात करणे.
अन्न आणि सार्वजनिक वितरण मंत्रालयाने सोयाबीन आणि सूर्यफूल तेलावरील आयात शुल्क सध्याच्या 17.5% वरून 12.5% पर्यंत कमी करण्याचा आदेश जारी केला आहे. ही सुधारित शुल्क रचना 31 मार्च 2024 पर्यंत लागू राहील. आयात शुल्काचा देशांतर्गत बाजारातील खाद्यतेलाच्या किमतींवर थेट परिणाम होत असल्याने या निर्णयाला खूप महत्त्व आहे. परिष्कृत सूर्यफूल आणि सोयाबीन तेलावरील आयात शुल्क कमी करून, ग्राहकांना येत्या काही महिन्यांत किमतीतील घसरणीचा फायदा होईल.
कमी आयात शुल्काचा देशातील खाद्यतेलाच्या एकूण बाजारभावावर परिणाम होतो. सुधारित शुल्क रचनेमुळे आयातीवर अवलंबून असलेल्या रिफायनरीजना खर्च कमी होईल. या खर्च-बचतीच्या उपायामुळे शेवटी परिष्कृत सूर्यफूल आणि सोयाबीन तेलाच्या विक्रीच्या किमती कमी होतील. या तेलांवरील आयात शुल्क पूर्वी ऑक्टोबर 2021 मध्ये 32.5% वरून 17.5% पर्यंत कमी करण्यात आले होते, ज्यामुळे त्यांच्या किंमती कमी होण्यास हातभार लागला.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर, २०२१ मध्ये खाद्यतेलाच्या किमतींमध्ये लक्षणीय चढउतार झाले आहेत. या चढ-उतारांचा थेट परिणाम देशांतर्गत बाजारातील किमतींवरही झाला आहे. कमी आयात शुल्क आणि त्या अनुषंगाने खर्चात झालेली घट यांचा परिणाम म्हणून स्थानिक बाजारपेठेत खाद्यतेलाच्या किमती घसरतील असा अंदाज आहे.
या घडामोडींदरम्यान, हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की भारताच्या पाम तेलाची आयात गेल्या महिन्यात 14.59% ने घटली आहे, ती 439,173 मेट्रिक टन इतकी आहे. दुसरीकडे, कच्च्या सूर्यफूल तेलाच्या आयातीत मोठी वाढ झाली आहे. सॉल्व्हेंट एक्स्ट्रॅक्टर्स असोसिएशन (SEA) ने कच्च्या सूर्यफूल तेलाच्या आयातीमध्ये लक्षणीय वाढ नोंदवली आहे, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे. हे बाजारातील गतिशीलतेतील बदल दर्शवते आणि देशाच्या खाद्यतेलाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी आयात स्त्रोतांमध्ये विविधता आणण्याचे महत्त्व अधोरेखित करते.
Affordable Edible Oil:खाद्यतेलाच्या किमती ग्राहकांना आणि एकूण अर्थव्यवस्थेला अनेक फायदे देतात. खाद्यतेलाच्या कमी किमतीचे काही प्रमुख फायदे येथे आहेत:
ग्राहकांना परवडणारी क्षमता:
अत्यावश्यक स्वयंपाकाचे तेल अधिक परवडणारे बनवून खाद्यतेलाच्या किमती कमी झाल्याचा थेट फायदा ग्राहकांना होतो. कमी किमतींमुळे कुटुंबांवर आर्थिक भार कमी होतो, विशेषत: मर्यादित बजेट असलेल्या, त्यांना त्यांचे खर्च अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करण्यास आणि इतर आवश्यक गरजांसाठी संसाधनांचे वाटप करण्यास सक्षम करते.
सुधारित अन्न सुरक्षा:
खाद्यतेल हा स्वयंपाकाचा मुख्य घटक आहे आणि कमी किमती अन्नसुरक्षा वाढवण्यास हातभार लावतात. जेव्हा किमती कमी असतात, तेव्हा घरांसाठी स्वयंपाकाच्या तेलाचा स्थिर पुरवठा सुनिश्चित करून ग्राहकांना जीवनावश्यक वस्तूंमध्ये अधिक चांगला प्रवेश असतो. परवडणाऱ्या खाद्यतेलाच्या उपलब्धतेतील ही स्थिरता अन्नसुरक्षेला प्रोत्साहन देते आणि भूक आणि कुपोषणाचा सामना करण्यास मदत करते.
अन्न तयार करताना खर्चात बचत:
खाद्यतेलाच्या किमती कमी झाल्यामुळे अन्न तयार करण्याच्या खर्चात बचत होते. विविध पाककृती आणि पाककृतींमध्ये स्वयंपाकाचे तेल हा एक मूलभूत घटक आहे आणि कमी झालेल्या किमती म्हणजे ग्राहक त्यांच्या बजेटवर लक्षणीय परिणाम न करता त्यांचे आवडते जेवण शिजवू शकतात. या परवडण्यामुळे स्वयंपाकाच्या विविधतेला प्रोत्साहन मिळते आणि व्यक्ती आणि कुटुंबांना विविध प्रकारच्या पौष्टिक आणि चवदार पदार्थांचा आनंद घेता येतो.
डिस्पोजेबल उत्पन्न वाढवा:
जेव्हा खाद्यतेलाच्या किमती कमी असतात, तेव्हा ग्राहकांना त्यांच्या विल्हेवाटीवर अधिक डिस्पोजेबल उत्पन्न असते. स्वयंपाकाचे तेल खरेदी करताना वाचवलेले पैसे बचत, गुंतवणूक किंवा विवेकी खर्च यासारख्या इतर कारणांसाठी वापरले जाऊ शकतात. हे अतिरिक्त उत्पन्न ग्राहकांच्या खर्चाला चालना देऊन आणि विविध उद्योगांना समर्थन देऊन आर्थिक वाढीस चालना देऊ शकते.
महागाई नियंत्रण:
ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) आणि महागाईच्या गणनेमध्ये खाद्यतेल हा महत्त्वाचा घटक आहे. जेव्हा खाद्यतेलाच्या किमती कमी राहतात, तेव्हा एकूणच महागाईच्या दबावावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत होते. खाद्यतेलासारख्या जीवनावश्यक वस्तूंच्या स्थिर किंवा घटत्या किमती अधिक स्थिर अर्थव्यवस्थेला हातभार लावतात, कारण ते महागाईच्या वाढीचा धोका कमी करतात ज्यामुळे ग्राहकांच्या क्रयशक्तीवर आणि एकूणच आर्थिक स्थिरतेवर नकारात्मक परिणाम होतो.
सारांश:
खाद्यतेलावरील आयात शुल्क कमी करण्याचा केंद्र सरकारने नुकताच घेतलेला निर्णय हा वाढत्या किमतींविरुद्ध सुरू असलेल्या लढाईत बदल घडवून आणणारा आहे. शुल्क कमी केल्याने ग्राहकांवरील भार कमी होईलच पण रिफायनरीजनाही दिलासा मिळेल आणि परिणामी परिष्कृत सूर्यफूल आणि सोयाबीन तेलाच्या बाजारभावात घसरण होईल. भारताने वस्तूंच्या वाढत्या किमतींमुळे निर्माण झालेल्या आव्हानांना नॅव्हिगेट करणे सुरू ठेवल्याने, अशा सक्रिय उपाययोजनांमुळे स्थिरता आणण्याची आणि सामान्य माणसावरील भार कमी करण्याची क्षमता असते.
