Vijayadashami 2023:भारतीय महाकाव्य रामायणातील एक प्रमुख व्यक्तिमत्व असलेल्या रावणाचे अनेकदा दहा डोकींसह चित्रण केले जाते. तथापि, हे चित्रण शब्दशः ऐवजी प्रतीकात्मक आहे हे समजून घेणे आवश्यक आहे. रावण हा अक्षरशः दहा डोके असलेला प्राणी नाही, परंतु दहा डोके त्याच्या बहुआयामी स्वभावाचे प्रतिनिधित्व करतात, प्रत्येक डोके त्याच्या चरित्राच्या विशिष्ट पैलूचे प्रतिनिधित्व करतात.
Vijayadashami 2023:रावणाचे प्रतीकात्मक प्रमुख
काम (इच्छा): रावणाचे एक डोके इच्छेचे प्रतीक आहे, जे त्याच्या अतृप्त लालसा आणि महत्वाकांक्षा प्रतिबिंबित करते.
क्रोधा (क्रोध – क्रोध): रावणाचा राग पौराणिक होता आणि हे डोके त्याच्या क्रोधाचे प्रतिनिधित्व करते.
मोह (संलग्नक): आसक्तीचे प्रमुख रावणाचे भावनिक बंधन आणि इच्छा दर्शवते.
ब्रह्म (गोंधळ): रावणाचे जीवन गोंधळ आणि गोंधळाच्या क्षणांनी चिन्हांकित केले होते आणि हे डोके त्याच्या विचलित मनाची स्थिती दर्शवते.
लोभा (लोभ): रावणाचा न संपणारा लोभ या मस्तकाने मूर्त केला आहे, जो संपत्ती आणि सामर्थ्याचा त्याचा अखंड प्रयत्न दर्शवतो.
मद (गर्व – अहंकार): अभिमानाचे मस्तक रावणाचा अहंकार आणि अहंकार दर्शविते, ज्यामुळे त्याचा पतन झाला.
मत्सर्य (मत्सर) : रावणाची मत्सर आणि मत्सर हे डोके दर्शवितात.
व्यावसाय (शंका – अनिश्चितता): रावणाची अनिश्चितता आणि शंका या डोक्यात मूर्त आहेत.
वैत (नकारात्मकता – वाईट विचार): नकारात्मकतेचे प्रमुख रावणाच्या दुष्ट हेतूचे प्रतिनिधित्व करते.
अहंकार (अहंकार – व्यर्थता): रावणाचा प्रचंड अहंकार आणि व्यर्थपणा या मस्तकाचे प्रतीक आहे.
रावणाचे खरे सार
रावणाची दहा डोकी हे त्याच्या जटिल व्यक्तिमत्त्वाचे रूपकात्मक प्रतिनिधित्व आहे, ज्यामध्ये सद्गुण आणि द्वेषपूर्ण दोन्ही गुण आहेत. त्याच्याकडे अफाट ज्ञान आणि बुद्धी असताना, त्याचा अहंकार आणि इच्छा त्याच्या अंतिम पतनास कारणीभूत ठरल्या.(Dussehra2023) हे ओळखणे महत्त्वाचे आहे की रावणाची दहा डोकी त्याच्या चारित्र्य परिभाषित करणाऱ्या अंतर्गत संघर्ष आणि निवडींचे प्रतीक आहेत.
दसरा, ज्याला विजयादशमी असेही म्हटले जाते, भगवान रामाने रावणावर मिळवलेल्या विजयाच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो. हा सण वाईटावर चांगल्याचा विजय दर्शवतो आणि भारतामध्ये त्याचे सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व खूप आहे. 2023 मध्ये, दसरा 24 ऑक्टोबर रोजी येतो आणि विजयाचा मुहूर्त, विजय साजरा करण्याचा शुभ मुहूर्त, दुपारी 02:21 वाजता सुरू होतो आणि दुपारी 03:41 वाजता संपतो.
दसरा कसा साजरा केला जातो
संपूर्ण भारतात दसरा विविध प्रकारे साजरा केला जातो. लोक लवकर उठतात आणि त्यांच्या दैनंदिन जीवनात वापरत असलेली शस्त्रे आणि साधनांसाठी प्रार्थना करतात. शेतकरी त्यांच्या कृषी उपकरणांची पूजा करतात, तर व्यापारी त्यांच्या हिशेबाच्या वह्या आणि साधनांचा आदर करतात. काही प्रदेशांमध्ये, लोक समृद्धीचे प्रतीक म्हणून नवीन वाहने, सोने किंवा इतर वस्तू खरेदी करतात.
एका अनोख्या परंपरेत ‘शिला आपने’ किंवा ‘शिलाबट्टा’ हा खेळ खेळणे समाविष्ट आहे, जेथे तरुण मुले आणि पुरुष दही भरलेले मातीचे भांडे फोडण्यासाठी स्पर्धा करतात, जे मोठ्या उंचीवर टांगलेले असते. हा खेळ भगवान रामाचे अयोध्येत परतणे आणि त्याच प्रकारचे भांडे तोडण्याचे प्रतीक आहे.
सोने खरेदीचे महत्त्व
अनेक प्रदेशांमध्ये, दसऱ्याला सोने किंवा वाहने खरेदी करणे यासारखी महत्त्वपूर्ण खरेदी करणे शुभ मानले जाते. विजय मुहूर्तावर ही खरेदी केल्याने समृद्धी आणि सौभाग्य प्राप्त होईल असा लोकांचा विश्वास आहे. ही परंपरा सांस्कृतिक विविधता आणि भारतभर अस्तित्त्वात असलेल्या रीतिरिवाजांची समृद्ध टेपेस्ट्री प्रतिबिंबित करते.
