कोल्हापूर, भारताच्या पश्चिमेकडील महाराष्ट्र राज्यातील एक शहर, अलिकडच्या वर्षांत विनाशकारी पुराचा तडाखा बसला आहे. अशा आपत्कालीन परिस्थितीत दळणवळणाच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी, शहराने आता हॅम रेडिओ सादर केला आहे, एक संप्रेषण साधन जे आपत्तींच्या वेळी लोकांना जोडण्यात मदत करू शकते.
हॅम रेडिओ, ज्याला हौशी रेडिओ म्हणून देखील ओळखले जाते, ही रेडिओ फ्रिक्वेन्सीचा वापर करून वायरलेस संप्रेषणाची प्रणाली आहे. हे परवानाधारक ऑपरेटरद्वारे वापरले जाते जे सार्वजनिक सेवा, प्रयोग आणि मनोरंजनासाठी इतर रेडिओ शौकीनांशी संवाद साधू शकतात. हॅम रेडिओ वापरला जाऊ शकतो जेव्हा संप्रेषणाचे इतर प्रकार जसे की सेल फोन आणि इंटरनेट, कार्य करत नाहीत किंवा अनुपलब्ध असतात.
2019 मध्ये कोल्हापूरला अलीकडच्या काळातील सर्वात भीषण पुराचा सामना करावा लागला. शहराच्या दळणवळणाच्या पायाभूत सुविधांवर गंभीर परिणाम झाला आणि लोक त्यांच्या प्रियजनांशी संपर्क साधू शकले नाहीत. यामुळे अधिकार्‍यांना संपर्काचे पर्यायी पर्याय शोधण्यास प्रवृत्त केले. तेव्हाच हॅम रेडिओची कल्पना सुचली.
जिल्हा प्रशासनाने अॅमॅच्योर रेडिओ सोसायटी ऑफ इंडिया (ARSI) च्या सहकार्याने स्वयंसेवकांना प्रशिक्षण दिले आणि कोल्हापुरात हॅम रेडिओ स्टेशनची स्थापना केली. आपत्कालीन परिस्थितीत उपकरणे वापरण्यासाठी आणि इतर हॅम रेडिओ ऑपरेटरशी संवाद साधण्यासाठी संघाला प्रशिक्षण देण्यात आले. हे स्टेशन जिल्हाधिकारी कार्यालयात उभारण्यात आले होते, जे आपत्कालीन परिस्थितीत मुख्य समन्वय केंद्र आहे.
ऑगस्ट २०२१ मध्ये नुकत्याच आलेल्या पुराच्या वेळी हॅम रेडिओ स्टेशनची चाचणी घेण्यात आली. पुरामुळे अडकलेल्या दुर्गम भागातील लोकांशी संवाद साधण्यासाठी स्वयंसेवकांनी अथक परिश्रम घेतले. ते शेजारच्या जिल्ह्यांतील इतर हॅम रेडिओ ऑपरेटरशी संवाद साधू शकले, ज्यामुळे बचाव आणि मदत कार्यात समन्वय साधण्यात मदत झाली. हॅम रेडिओ स्टेशन लोकांना परिस्थितीबद्दल अद्यतने प्रदान करण्यासाठी आणि त्यांना त्यांच्या कुटुंबाशी जोडण्यासाठी एक मौल्यवान साधन आहे.
हॅम रेडिओ हे आणीबाणीच्या काळात संवादाचे प्रभावी साधन असल्याचे सिद्ध झाले आहे, विशेषत: जेव्हा संप्रेषणाची इतर साधने उपलब्ध नसतात. ही एक किफायतशीर आणि विश्वासार्ह प्रणाली आहे जी संकटाच्या वेळी त्वरीत स्थापित केली जाऊ शकते. कोल्हापुरात हॅम रेडिओची सुरुवात हे योग्य दिशेने टाकलेले पाऊल असून, इतर शहरे या उदाहरणातून धडा घेऊ शकतात.
सारांश:
आपत्कालीन परिस्थितीत, विशेषत: पुराच्या वेळी कोल्हापुरात हॅम रेडिओची सुरुवात शहरासाठी वरदान ठरली आहे. हॅम रेडिओच्या वापरामुळे लोकांना जोडण्यात, बचाव कार्यात समन्वय साधण्यात आणि परिस्थितीबद्दल अपडेट्स प्रदान करण्यात मदत झाली आहे. शहराच्या दळणवळणाच्या पायाभूत सुविधांमध्ये ही एक मौल्यवान भर आहे आणि अशाच आव्हानांना तोंड देणाऱ्या इतर शहरांसाठी एक मॉडेल म्हणून काम करू शकते.
