Ganpati Bappa Morya:शांतता, सौहार्द, शहाणपण, समृद्धी, नशीब आणि आनंदाचे प्रतीक असलेल्या सांस्कृतिक उत्सवांच्या क्षेत्रात गणेश चतुर्थीच्या भव्यतेला फार कमी लोक टक्कर देऊ शकतात. 108 वेगवेगळ्या नावांनी ओळखल्या जाणार्‍या गणपतीला जगभरातील लाखो लोक अतुलनीय भक्ती आणि आदराने पूजनीय आहेत. हा 10 दिवसांचा उत्सव, 19 सप्टेंबर 2023 रोजी गणेश चतुर्थीसह सुरू होणारा आणि 29 सप्टेंबर 2023 रोजी अनंत चतुर्थीसह समाप्त होणारा, ढोल ताशा मिरवणुका, गोड तयारी आणि उत्कृष्ट सजावट यांनी भरलेला एक भव्य आणि समृद्ध उत्सव आहे. सणांच्या पलीकडे, ते गहन ऐतिहासिक महत्त्व आणि शाश्वत महत्त्व आहे.
Ganpati Bappa Morya एक ऐतिहासिक प्रवास
गणेश चतुर्थीचा उगम मराठा शासक, छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या कारकिर्दीत होतो. त्याच्या बाल्यावस्थेत, हा सार्वजनिक उत्सव मुघलांविरुद्ध एकजूट होण्यासाठी आणि राष्ट्रीय भावनांना प्रज्वलित करण्यासाठी एक रॅलींग पॉइंट म्हणून काम केले. तथापि, 1893 पर्यंत, बाळ गंगाधर टिळक, एक प्रमुख स्वातंत्र्यसैनिक आणि भारतीय राष्ट्रवादी नेते यांनी आपला पाठिंबा दिला, तेव्हा या उत्सवाचे भव्य स्वरूप आले. टिळकांची दृष्टी ब्राह्मण आणि ब्राह्मणेतर यांच्यातील दरी कमी करणे, गणेश चतुर्थीला खाजगी उत्सवातून एकत्रित, सार्वजनिक उत्सवात रूपांतरित करणे हे होते. या धोरणात्मक बदलाने ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीविरुद्ध ऐक्य वाढवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
भक्ती आणि आशीर्वाद
गणेश चतुर्थीचे हृदय हे गणपतीच्या प्रगाढ भक्तीमध्ये दडलेले आहे, समस्या दूर करण्यासाठी आणि आपल्या कुटुंबांचे नुकसान होण्यापासून रक्षण करण्यासाठी त्याच्या आशीर्वादाची याचना करतात. आनंद आणि सकारात्मकता पसरवण्यापलीकडे, गणेश चतुर्थीचे खरे सार भावी पिढ्यांपर्यंत पोहोचवणे हे आपले कर्तव्य आहे. असे केल्याने, या उत्सवाचा वारसा कायम राहील याची आम्ही खात्री देतो.(Ganpati Bappa Morya)
गणेश चतुर्थीचे सार
गणेश चतुर्थी सार्वजनिक आणि खाजगी दोन्ही उत्सवांच्या पलीकडे असलेल्या शुभ आणि आनंदाच्या भावनेची सुरुवात करते. कौटुंबिक परंपरा आणि वैयक्तिक बांधिलकीच्या आधारे उत्सवाचा कालावधी निवडून भक्तांना पर्यावरणपूरक गणेशमूर्ती घेण्याचा पर्याय आहे. दीड दिवस, 3 दिवस, 5 दिवस, 7 दिवस किंवा पूर्ण 10 दिवसांचा एक्स्ट्रागान्झा असो, प्रत्येक दिवस अनन्यसाधारण महत्त्व आणि आकर्षणाने ओतलेला असतो.
हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की परंपरेनुसार जास्तीत जास्त 10 दिवस मूर्ती ठेवण्याची आज्ञा आहे. या कालावधीनंतर, मूर्तीमध्ये ओतलेली ऊर्जा आणि शक्ती मानवांसाठी जबरदस्त बनते. अनंत चतुर्थीच्या भव्य विसर्जन सोहळ्यापूर्वी हे दहा दिवस भक्त भगवान गणेशाचे आशीर्वाद मिळविण्यासाठी पूजा आणि आवाहन करण्यात घालवतात. विसर्जन म्हणून ओळखला जाणारा हा प्रतीकात्मक विधी, भगवान गणेशाच्या जन्माच्या चक्रीय स्वरूपाचे प्रतिनिधित्व करतो. देवी पार्वतीच्या शरीरातून तयार केलेली मातीची मूर्ती, त्याच्या उगमस्थानी परत येते, जी पुढील वर्षी परत येण्याच्या आशेने भगवान गणेशाच्या तात्पुरत्या प्रस्थानाचे प्रतीक आहे.
गणेश चतुर्थीची दंतकथा
गणेश चतुर्थीला आधार देणारी कथा पौराणिक कथांमध्ये खोलवर रुजलेली आहे. भगवान शंकर आणि देवी पार्वतीचा सर्वात धाकटा पुत्र भगवान गणेश, या उत्सवाच्या केंद्रस्थानी आहे, त्याच्या जन्माचा दिवस. पौराणिक कथा माँ पार्वतीने तिच्या लहान मुलाला, गणपतीला, तिने अंघोळ करत असताना पहारा ठेवण्यास सांगितले आणि तिच्या उपस्थितीत कोणालाही प्रवेश करण्यास मनाई केली. नशिबाने सांगितल्याप्रमाणे, भगवान शंकराचे आगमन झाले आणि त्यांनी प्रतिबंधित क्षेत्राचा भंग करण्याचा प्रयत्न केला, ज्यामुळे सावध गणपतीशी सामना झाला.
रागाच्या भरात भगवान शंकरांनी त्या मुलाचा शिरच्छेद केला, ज्यामुळे माँ पार्वती असह्य झाली. तिच्या दु:खाने भगवान शंकरांना आज्ञा दिली: गणपतीला जिवंत करणे. प्रेमाने प्रेरित होऊन, भगवान शंकरांनी त्यांच्या गणांना भेटलेले पहिले मस्तक परत मिळवण्यासाठी पाठवले. कथेतील वळण हत्तीचे डोके घेऊन परतणाऱ्या गणात आहे. हत्तीच्या डोक्याचे हे रूप भगवान गणेशाचे प्रतीक बनले आणि “विघ्नहर्ता” – अडथळे दूर करणारा. परिणामी, प्रगतीच्या मार्गातील अडथळे दूर करण्यासाठी भगवान गणेश हे दोन्ही नश्वर आणि देवतांचे पूजनीय आहेत.
