Rs 2000 Currency(2000 रुपयांचे चलन):
रिझर्व्ह बँकेच्या ताज्या अहवालानुसार, 2020 च्या अखेरीस चलनात असलेल्या 2000 रुपयांच्या नोटांची संख्या 274 कोटी होती. त्याचवेळी मार्च 2021 मध्ये 2000 च्या नोटांची संख्या घटून 245 कोटी झाली.
2000 रुपयांच्या नोटांची देवाणघेवाण:
RBI ने 2000 रुपयांच्या नोटा बंद करण्याचा निर्णय घेतला आहे. आरबीआयच्या सूचनेनुसार या नोटा ३० सप्टेंबरपर्यंत वैध असतील. अशा परिस्थितीत, जर तुमच्याकडे 2000 रुपयांची नोट असेल तर तुम्ही ती 30 सप्टेंबरपूर्वी बदलून घ्यावी, कारण त्यानंतर त्याचा काहीही उपयोग होणार नाही.
तथापि, 2000 च्या नोटेवर आरबीआयने 2000 च्या नोटेवर दिलेल्या स्पष्टीकरणावरून असे दिसते की नोटा जमा करण्यावर कोणतेही बंधन नाही, याचा अर्थ असा आहे की आपण आपल्याला पाहिजे तितके जमा करू शकता, परंतु एका वेळी आपण फक्त 20 हजार नोटा बदलू शकता. .
अशा परिस्थितीत RBI ने 2000 च्या नोटेवर घेतलेल्या निर्णयाचा काय परिणाम होईल हे जाणून घेणे आपल्यासाठी खूप महत्वाचे आहे. रिझर्व्ह बँक 2000 च्या नोटा चलनातून काढून घेईल, मात्र 2000 च्या नोटा अवैध होतील असे नाही, 23 मे ते 30 सप्टेंबर या कालावधीत 2000 च्या नोटा बदलून घेण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत.
सरकारने आधीच तयारी केली होती
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी नोव्हेंबर २०१६ मध्ये ५०० आणि १००० च्या नोटा बंद केल्या होत्या, तेव्हाच २ हजाराच्या नोटा बाजारात आल्या होत्या. यासोबतच 500 आणि 1000 च्या नोटा बंद झाल्यानंतर त्याच्या जागी नव्या पॅटर्नमध्ये 500 आणि 2000 च्या नव्या नोटा जारी करण्यात आल्या.
2018-19 पासून RBI ने 2000 च्या नोटांची छपाई थांबवली होती. मिळालेल्या माहितीनुसार, तेव्हापासून सरकारने 2000 ची नोट चलनातून बाहेर काढण्याची आणि काळ्या पैशावर कारवाई करण्याची तयारी केली होती.
मोठ्या नोटांची छपाई का थांबली?
RBI च्या अहवालानुसार 2019 पासून नवीन 2000 च्या नोटांची छपाई थांबवली होती. रिझर्व्ह बँकेने 2020 आणि 2021 मध्ये 2000 च्या नवीन नोटा छापल्या नाहीत, त्या त्यापूर्वीच्या आहेत. अशा परिस्थितीत सरकारने 2000 सारख्या मोठ्या नोटांची छपाई का बंद केली, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे, तर त्याबाबत काही गोष्टी समजून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
काही लोक 2000 च्या नोटेला पसंती देत होते
रिझर्व्ह बँकेशी सल्लामसलत केल्यानंतर केंद्र सरकार नोट छापायची की नाही याचा निर्णय घेते. लोकांच्या चलनी नोटांच्या मागणीच्या आधारावर हा निर्णय घेण्यात आला आहे. रिझर्व्ह बँकेच्या 2022 च्या अहवालात असे म्हटले आहे की लोकांमध्ये 100 रुपयांच्या नोटेची मागणी खूप जास्त होती, तर फार कमी लोक 2000 रुपयांच्या नोटेला प्राधान्य देत होते.
म्हणजे देशातील जनतेला दोन हजार रुपयांच्या जड नोटांऐवजी छोट्या नोटा खिशात हव्या होत्या. 2000 ची नोट खुल्या बाजारात सहजासहजी उपलब्ध न झाल्यामुळेही असे झाले. दुकानदाराकडून 100 किंवा 200 रुपये असल्यास. 2000 ची नोट खिशात घ्यायची होती, मग त्याची रजा मिळणे अवघड होते.
बाजारातून 2000 च्या नोटा कमी झाल्या
रिझर्व्ह बँकेच्या ताज्या अहवालात 2000 च्या नोटेबाबतची माहिती समोर आली आहे. त्यांच्या मते 2020 च्या अखेरीस चलनात असलेल्या 2000 रुपयांच्या नोटांची संख्या 274 कोटी होती. याचा अर्थ 5.48 लाख कोटी रुपयांच्या 2000 च्या नोटा बाजारात होत्या आणि हा आकडा एकूण चलनी नोटांच्या 2.4% इतका होता.
यानंतर मार्च 2021 पर्यंत चलनात समाविष्ट असलेल्या 2000 च्या नोटांची संख्या घटून 245 कोटी झाली. यानंतर मार्च 2021 पर्यंत चलनात असलेल्या 2000 च्या नोटांची संख्या घटून 245 कोटी झाली, म्हणजेच 2000 च्या नोटा एकूण चलनी नोटांच्या फक्त दोन टक्के होत्या.
Why did the printing of two thousand notes stop हे अहवालातून मिळालेल्या माहितीनुसार, या वर्षी मार्च अखेरपर्यंत 2000 रुपयांच्या केवळ 214 कोटी नोटा होत्या. याचा अर्थ 4 लाख 20 हजार कोटी रुपयांच्या 2000 नोटा होत्या, ज्या एकूण चलनी नोटांच्या फक्त 1.6% होत्या. त्यावरून असा अंदाज लावता येतो की आरबीआयची तयारी आधीच होती. नोटांच्या छपाईचा प्रश्न असेल तर, सरकार आणि आरबीआयने नोटांची छपाई कमी केली होती हे अगदी खरे आहे हे स्पष्ट होते.
2000 च्या 350 कोटी नोटा 2017 मध्ये छापण्यात आल्या होत्या
2018 मध्ये 2000 च्या सुमारे 11 कोटी नोटा
2019 मध्ये केवळ 4.6 कोटी नोटा छापल्या गेल्या
अधिक घडामोडी साठी यावर क्लिक करा
